Crisissen komen in de regel snel en onverwacht. Al even plotseling duiken experts op die precies weten wat er gaat gebeuren. Zij trekken parallellen met een vorige crisis, alsof die de blauwdruk is voor de huidige. Maar de situatie is wezenlijk anders dan tijdens de bankencrisis.
Destijds was het financiële systeem ziek en moest dat spreekwoordelijk aan de beademing. Nu hebben banken veel betere buffers dan in 2008 en kunnen ze veel meer aan. Maar het is de vraag of banken deze buffers kunnen blijven houden als deze crisis lang gaat duren. Banken hebben er dus belang bij om mee te bewegen. Dat doen ze op drie manieren.
Als eerste hebben banken voorzieningen getroffen voor bestaande relaties. In de media meten ze dit breed uit. Uiteraard is dit een fijne ontwikkeling. Deze relaties bieden ze vaak betaalpauzes aan.
Banken die geen generieke oplossing hebben, zeggen maatwerk te leveren. Dat klinkt mooi, maar nieuw is het niet: mensen die voor deze crisis in betaalproblemen kwamen, kregen dat maatwerk ook.
Een betaalpauze voor de hypotheek van de eigen woning levert wel fiscale vraagstukken op. Veel eigenaren voldoen namelijk niet meer aan de eis van verplicht aflossen in 30 jaar. Zo kun je de fiscale aftrek verliezen op je hypotheek. Dit probleem is overigens bekend en inmiddels heeft de fiscus daar een coulante oplossing voor.
Als tweede hebben banken aanpassingen gemaakt in aanvraagprocessen. Veel banken accepteren nu digitaal identificeren. Ook het digitaal tekenen van de offerte bieden ze steeds meer aan. Zaken die al jaren digitaal niet of moeizaam mogelijk waren, worden ineens mogelijk binnen een aantal weken. Veel van die ontwikkelingen zullen vrijwel zeker blijven.
Ook het aanvraagproces voor ondernemers is fors aangepast. Zo moeten zij allerlei vragen invullen over de effecten van corona op de bedrijfsvoering. Uiteraard onder het mom van verantwoorde kredietverstrekking. Dit klinkt natuurlijk logisch, maar dat zorgde bij een klant van ons al voor de typering: inkomen van 0 euro. Volgens de reguliere normen voldeed de klant aan de eisen, maar als gevolg van corona trok de bank zijn eigen conclusies. Ze vertelde zelfs dat de klant nog geluk had, bij sommige klanten gaven ze zelfs helemaal geen inkomen af. Net of de koper aan een inkomen van 0 iets heeft.
Daarnaast hebben banken wijzigingen doorgevoerd in het acceptatieproces. Dit gebeurt stilzwijgend, maar heeft wel gevolgen voor de langere termijn. Hierbij kun je denken aan dat je meer eigen vermogen moet aantonen als je doorstroomt naar een volgende woning. Of dat je eerst je woning verkocht moet hebben voordat je koopt. Ook het beleid voor flexinkomens en korte contracten is al bij diverse partijen aangepast.
Weliswaar hebben de meeste banken nog geen cruciale aanpassingen gedaan en betreffen het nog incidenten, maar het gevaar is dat als banken dit soort zaken wel massaal aanpassen, zij de diepte van de crisis verergeren.