Gaat de geschiedenis zich herhalen en komt er een nieuwe financiële crisis? In aanloop op 2008 werd maatwerk in hypotheken steeds meer de norm en was bijna alles bespreekbaar. Nu lijkt deze ontwikkeling zich weer te herhalen.
André van Luijk
Als ik de huidige financieringsnormen vergelijk met de tijd voor 2008 zijn er verschillen, maar ook overeenkomsten. De huidige woningmarkt is extremer, maar de hypotheekmarkt zit in strakkere kaders. Van die kaders mag je wel afwijken – mits goed onderbouwd of expliciet goedgekeurd door overheid of toezichthouders. Maatwerk om het maatwerk is niet meer mogelijk.
Toch is er ook een duidelijke parallel met 2008. Tijdens de crisis werden binnen de toenmalige regelgeving de grenzen opgezocht. Ook nu zie je weer deze tendens. Eerst kwam er maatwerk voor mensen die in echtscheiding liggen. Daarna ontstond er verruiming voor ondernemers, flexwerkers en andere doelgroepen met een wisselend of onzeker inkomen. Inmiddels zijn er een seniorennorm en ruimere financieringsnormen voor groene investeringen. Ook de normen om door te stromen naar een volgende woning worden ruimer. Tenslotte richt een toenemend aantal geldverstrekkers zich op het financieren van verhuurd vastgoed.
Je ziet parallel hieraan de trend dat banken de verantwoordelijkheid hoe langer hoe meer bij de adviseur neerleggen. Recent sprak ik met een bank en benoemde ik dat in sommige situaties maatwerk onverstandig is. De bank vertelde mij vervolgens ronduit dat dat een commerciële keuze is en dat de adviseur verantwoordelijk is voor het advies. Als consument kun je dan natuurlijk net zo lang zoeken tot je een adviseur vindt die jouw gewenste maatwerk wel verantwoord vindt.
Eigenlijk zijn er twee soorten maatwerk. Allereerst de gestructureerde variant. Een bank formuleert een doelgroep die aan bepaalde eisen moet voldoen. Past een klant daarbinnen, dan hoeft diens adviseur geen uitgebreide onderbouwing te geven. Eigenlijk geeft de bank dan dus een reguliere beoordeling. Uiteraard blijf je als adviseur wel verantwoordelijk voor het gegeven advies. Net zoals bij een standaard advies moet het wel verantwoord zijn om de hypotheek af te sluiten.
De andere soort maatwerk is het echte maatwerk. In dit geval moet je als adviseur bij de bank een serieuze onderbouwing aanleveren en zeer helder aantonen dat het verantwoordelijk is voor de klant om af te wijken van de normen. Banken die open staan voor het echte maatwerk hebben vaak meer mogelijkheden, maar brengen de klant ook veel onzekerheid. Je moet vaak kosten maken terwijl op voorhand de uitkomst van het traject onzeker is. Bij gestructureerd maatwerk kan het zijn dat er klanten zijn voor wie een dergelijke hypotheek onverantwoord is, maar de bank hem toch verstrekt als hij voldoet aan de geformuleerde lijst van de bank. Bij echt maatwerk is vaak meer mogelijk, maar als het onverantwoord is komt het er toch niet doorheen.
Echt maatwerk is vaak leuker, maar kost veel meer energie en is voor de consument veel onzekerder. En of de huidige verruiming van de regels een opmaat vormt voor een volgende crisis is vaak achteraf pas goed te beoordelen. Uiteindelijk kun je als consument of adviseur op macroniveau een crisis niet voorkomen, maar individueel moet je altijd samen kijken of een financiering crisisproof is.